درمان سؤ هاضمه با گیاهان دارویی و داروهای گیاهی
ارسال شده توسط admin در دو شنبه 02 خرداد 1390 6:03


سؤ هاضمه به صورت دل درد ، نفخ ، اسپاسم ، ترشح کردن معده ، اسهال ، یبوست و یا بد هضم شدن غذا در افراد ظاهر می شود . متأسفانه شمار افراد مبتلا به سؤ هاضمه بسیار زیاد بوده و روز به روز به تعداد آن ها اضافه می شود و در صورتی که این افراد بخواهند جهت درمان خود از دارو استفاده کنند عوارض مصرف داروهای شیمیایی باعث نگرانی آن ها خواهد بود .

ادامه متن


شرایط زندگی ماشینی در سال های اخیر باعث گسترش تعدادی از بیماری ها از جمله سؤ هاضمه شده است . نوع تغذیه ، نوع کار و فعالیت ، کمی استراحت ، کمی تحرک و مشکلات روحی و روانی از عوامل بسیار مؤثر در ایجاد سؤهاضمه هستند .
سؤ هاضمه به صورت دل درد ، نفخ ، اسپاسم ، ترشح کردن معده ، اسهال ، یبوست و یا بد هضم شدن غذا در افراد ظاهر می شود . متأسفانه شمار افراد مبتلا به سؤ هاضمه بسیار زیاد بوده و روز به روز به تعداد آن ها اضافه می شود و در صورتی که این افراد بخواهند جهت درمان خود از دارو استفاده کنند عوارض مصرف داروهای شیمیایی باعث نگرانی آن ها خواهد بود .
خوشبختانه برای اکثر مشکلات سؤ هاضمه داروهای گیاهی بسیار خوبی وجود دارند که ضمن اثرات مفید به علت عدم عوارض جانبی می توان آن ها را سالیان دراز مصرف کرد .
قبل از توضیح چند نمونه از گیاهان مورد مصرف در سؤ هاضمه ، عواملی که می توانند در جلوگیری از سؤ هاضمه بسیار مؤثر باشند یادآوری می شود .
● تغذیه :
رعایت رژیم غذایی مناسب حاوی مواد متنوع پروتئینی ، چربی ، کربوهیدرات ، میوه و سبزیجات تازه بسیار ضروری است . وجود الیاف گیاهی که بیش تر از طریق خوردن میوه و سبزیجات به بدن می رسد در هضم ، جذب و دفع مواد غذایی بسیار مهم است . سبوس گندم در نان های سبوس نگرفته از مهم ترین منابع الیاف گیاهی است . عدم تنوع مواد غذایی به خصوص در طولانی مدت باعث به هم خوردن وضعیت هضم ، جذب و دفع می شود و انواع عوارض سؤ هاضمه را ایجاد می کند . نکته ی مهم در تغذیه خوب ‹‹ تنوع ›› و ‹‹ میزان مصرف ›› غذایی است که باید به طور مرتب مصرف شود . مصرف فیبرهای گیاهی که از طریق میوه و سبزیجات به بدن می رسند نه تنها در جلوگیری از سؤ هاضمه نقش دارند بلکه پس از ورود به بدن با جذب آب حجیم شده و باعث سهولت دفع مدفوع می شوند و از توقف طولانی مواد در روده ی بزرگ و در نتیجه از جذب بیش از اندازه ی چربی ، کلسترول و … جلوگیری می کنند ، همین طور در جذب و دفع مواد تعادل برقرار می سازند و در نتیجه بسیاری از مشکلات و از جمله چاقی کاهش می یابد . هم چنین فیبرهای گیاهی می توانند با این عمل ا زیبوست که خود عامل مشکلات متعددی است جلوگیری کنند .
● تحرک :
تحرک و ورزش از عوامل بسیار مهم برای سلامتی انسان به خصوص در جلوگیری از سؤ هاضمه است . تحرک و ورزش باید به طور منظم انجام شود و پیوسته تداوم داشته باشد . نداشتن تحرک در ایجاد پیوست دخالت دارد . جالب است که بدانید ، امسال شعار سازمان جهانی بهداشت : ‹‹ تحرک رمز سلامتی ›› است . تحرک و ورزش در کاهش قند خون ، فشار خون ، چربی و کلسترول افرادی که از این عوامل رنج می برند تأثیر خوبی دارد .
● عوامل روحی ، روانی:
با توجه به این که وظیفه ی همه ی اعضای بدن ، تحت تأثیر فرمان های اعصاب است ، استرس ، دلهره ، تشویش ، نوع کار و خلاصه عوامل اطراف زندگی شخص می توانند از طریق مختل کردن کار معده و روده ، عمل هضم جذب و دفع را مختل کرده و مشکلات مربوط به سؤ هاضمه را ایجاد کند ، لذا باید از عوامل استرس زا دوری کرد و کوشید تا آرامش حفظ شود . هم چنین استراحت و خواب از عواملی هستند که به آرامش کمک کرده و در سلامت انسان دخالت مستقیم دارند .
عوامل ذکر شده جهت سلامتی و به خصوص جلوگیری از سؤ هاضمه در درجه ی اول اهمیت قرار دارند ولی در صورتی که با توجه به رعایت آن ها ، باز هم عوارض سؤهاضمه وجود داشته باشند می توان از داروهای گیاهی در بسیاری از موارد کمک گرفت .
● دارو درمانی :
از گذشته های دور گیاهان اسانس دار جهت تهیه ی ادویه جات به عنوان افزودنی به غذاها ، از اهمیت خاصی برخوردار بوده است . مطالعات جدید نشان می دهد که ادویه جات ( مخلوط گیاهان اسانس دار ) مانند داروها ، در سلامتی و تنظیم بسیاری از اعمال بدن مانند تحریک برای هضم ، جذب و یا دفع ، یا تقویت معده و اشتهاآوری تأثیر بسزایی دارند . امروزه بیش از بیست اثر فیزیولوژیک و فارماکولوژیک از اسانس ها به اثبات رسیده است . مهم ترین این آثار عبارت اند از اثرات ضد نفخ ، ضد درد ، ضد اسپاسم ، ضد میکروب ، ضد قارچ ، محرک ، ضد انگل و موارد دیگر .
هم چنین آروماتراپی ( AROMATHERAPY ) یا رایحه درمانی که برای تسکین و یا درمان بیماری ها از قدیم مورد استفاده بوده در سال های اخیر دوباره مورد توجه و کاربرد قرار گرفته است . یکی از کاربردهای رایحه درمانی ، در دفع مشکلات سوء هاضمه است .
گیاهانی از جمله نعنا، گشنیز، بادرنجبویه ، زیره ،رازیانه ، شوید ، جعفری و…. از سبزی های خوراکی مشهوری هستند که سالیان دراز به عنوان گیاهان دارویی ضد درد ، ضد نفخ ، ضد اسپاسم ، اشتها آور، مقوی معده ومحرک مورد استفاده قرارگرفته اند درسال های اخیر واز زمان انقلاب صنعتی دراروپا به بعد ، این گیاهان به صورت فرآورده های دارویی به بازار عرضه شده اند . درادامه ی مقاله به سه نمونه از این گیاهان که بیش تر در فرآورده های دارویی مصرف می شوند اشاره می شوند .
● نعنا :
گیاهی است علفی که به نام MENTHA درجهان مشهور است . از این گیاه بیش از ۳۰ گونه درجهان وجود دارد که اکثر آن ها به عنوان سبزی خوراکی مصرف دارند . باوجودی که همه نعنا را می شناسند ولی اطلاعات علمی افراد درباره ی آن بسیار کم است . باید دانست که از بین همه ی گونه های نعنا فقط چند گونه از نظردارویی نعنا که بیش تر از همه درصنعت دارسازی مورد مصرف است MENTHA PIPERITA وMENTHA SPICATA هستند اولی به نام PEPPEMINT و دومی به نام SPERMINT مشهور است . گیاه نعنا از خانواده ی LABIATAE (نعنا ) است . اسانس گونه های دارویی نعنا به علت داشتن ترکیباتی از جمله CARVONE وMENTHOL یکی ازپرمصرف ترین اسانس ها است .هم چنین در بین اسانس های مورد مصرف درمحصولات بهداشتی به خصوص درخمیردندان ها دارای مقام اول است .به طور کام کلی نعنا واسانس آن دارای خواص ضددرد ، ضد نفخ ، ضد اسپاسم ، محرک معده ، اشتها آور ، خوش بو کننده وضد میکروب است . درسال های اخیر گذشته از داروهای خوارکی نعنا داروهاهی موضعی از آن تهیه شده است که جهت دردهای سطحی دست ، پا ، کمر دردهای ماهیچه ای مصرف می شود . محصولات دیگر اسانس نعنا به عنوان ضد احتقان بینی درسرما خوردگی ها ست که باعث بازشدن بینی و راحت نفس کشیدن می شود .
● گشنیز :
گیاهی است که بانام علمی CORIANDER SATIVUM از خانواده ی جعفری . قسمت مورد استفاده ی آن برگ ومیوه های آن است . برگ گشنیز ، بیش تر به حالت تازه ، یکی ازپرمصرف ترین سبزیجات است . میوه ی گشنیز یکی از مهم ترین منابع اسانس درصنایع داروسازی وآرایشی بهداشتی است . این میوه دارای اثر ضددرد ، ضد نفخ ، ضد اسپاسم ، مقوی معده ، اشتها آوروضد میکروب است . باتوجه به این که دراسانس میوه ی گشنیز ترکیبات خوشبویی از جمله LINALOOL (لینالول ) وجود دارند ، از آن درصنایع آرایشی ، درتهیه ی مواد معطر به وفور استفاده می شود .
● بادرنجبویه :
گیاهی است بوته ای به نام علمی MELLISA OFFICNALIS که به نام ملیس ( MELLIS) درجهان مشهور است . این گیاه که به طورتقریبی شباهتی به نعنا دارد از همان خانواده ی نعنا (LABIATAE)است . قسمت مورد استفاده ی آن ، برگ ها وشاخه های گلدار آن است . این گیاه دارای اثرات خوب ضددرد ، ضد نفخ واسپاسم ،آرام بخش وتاحدی خواب آور است . بادرنجبویه به علت دارا بودن اسانس دارای بوی مطبوعی است ویکی از پرمصرف ترین گیاهان دارویی است .
باوجودی که می توان از هرکدام از گیاهان فوق به طور جداگانه استفاده کرد ولی اکثر کارخانجات ترجیح می دهند که برای اثرات سریع تر وقوی تر از فرمولاسیون دویاسه گیاه با هم استفاده کنند . یکی از داروهایی که از فرمولاسیون مخلوط سه گیاه فوق تهیه شده است قطره ی کارمنیت ( CARMINT ) است که از عصاره ی برگ نعنا و بادرنجبویه و میوه های گشنیز فرموله شده است . این قطره به علت دارا بودن سه عصاره و اسانس گیاهان مربوط به خود ، دارای اثر ایده آل ضد درد ، ضد نفخ و ضد اسپاسم است . با توجه به خوراکی بودن گیاهان به کار برده شده ، این قطره می تواند برای تمام افراد از نوزادان گرفته تا افراد مسن مورد استفاده قرارگیرد . فقط میزان مصرف در هر مورد متفاوت بوده و طبق راهنمای داروست . قطره کارمینت با هیچ دارو و غذایی دارای تداخل نبوده و می توان آن را در هر شرایط سنی و جنسی ای مصرف کرد . با توجه به بی ضرری آن ، در صورت احتیاج می توان در روز چند مرتبه از آن در موارد نفخ ، درد و اسپاسم استفاده کرد . هم چنین می توان در صورت سؤ هاضمه ی دائمی آن را سالیان دراز مصرف کرد . برای راهنمایی بیش تر مصرف کنندگان ، باید گفت ، هستند افرادی که به طور مداوم با خوردن هر وعده غذا ، معده ی آن ها ناراحت شده و احساس سنگینی ، درد ، نفخ ، و یا اسپاسم می کنند که در این صورت باید قطره ی کارمینت را با هر وعده ی غذا و با شروع غذا خوردن استفاده کنند . افراد دیگری هستند که نمی دانند چه موقع احساس ناراحتی خواهند کرد و گاهی دچار نفخ ، درد و اسپاسم می شوند ، در این مورد هر گاه احساس ناراحتی پیش آید می توان از قطره استفاده کرد که در این صورت پس از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه اثر دارو کامل شده و فرد احساس راحتی می کند . در حقیقت کارمینت دارای دو نوع اثر سریع و مدت دار است . اثر سریع آن پس از حداکثر بیست دقیقه ظاهر می شود و نفخ و دل درد را از بین می برد و اثر دوم آن که غیر سریع است تا چند ساعت و یا یک روز دوام داشته و اثر ضد دردی را در کل بدن اعمال می کند . کارمینت هم چنین دارای اثر ایده آلی در مشکلات قبل و حین قاعدگی ( دل درد و نفخ ) بوده و به علت داشتن بادرنجبویه در این گونه موارد دارای اثر آرام بخش است . یک تحقیق کلینیکی دانشگاهی نشان داده است که قطره ی کارمینت نفخ زنان تازه سزارین شده را در عرض بیست دقیقه مهار کرده و باعث آرامش آن ها شده است . نکته ی بسیار با اهمیتی که مورد سؤال بسیاری از افراد است این که آیا می توان به جای نعنا و یا داروهای موجود ، از عرق نعنا یا عرقیات طبی دیگر برای رفع سؤ هاضمه از جمله نفخ و درد استفاده کرد . باید اضافه کرد در صورتی که عرق نعنا در شرایط استریل تهیه شده باشد و دارای آلودگی میکروبی و قارچی نبوده و غلظت اسانس موجود در آن کافی باشد مصرف آن بلامانع است ، در مواردی عرقیات موجود در بازار پس از مدتی نگه داری آثار کفک و کدر شدن و رسوب در آن ها دیده می شود که نشانه ی آلودگی آن هاست . به طور اساسی محصولات دارویی مایع مانند قطره و شربت ها از نظر آلودگی بسیار حساس هستند به همین دلیل فرآورده هایی که توسط کارخانجات داروسازی تهیه می شوند استریل بوده و دارای آلودگی یا قارچی نیستند . بنابراین برای اطمینان باید از داروهای ساخته شده توسط کارخانجات داروسازی استفاده کرد و این مسئله به خصوص برای کودکان بسیار اهمیت دارد مگر آن که از استریل بودن عرقیات طبی مطمئن باشیم .

محمد حسین صالحی سورمقی دکترای تخصصی داروسازی از انگلستان
کلوب